Động từ li hợp trong tiếng Trung

Đối với những ai đã hoặc đang học tiếng Trung thì động từ li hợp là một trong những điểm ngữ pháp phổ biến, hỗ trợ giao tiếp tốt hơn. Động từ li hợp thường được sử dụng riêng hoặc kết hợp với những thành phần khác. Bên cạnh đó, kết cấu của động từ này cũng có sự khác biệt so với động từ. Hôm nay các bạn hãy cùng tiếng Trung Hanzi tìm hiểu qua bài viết sau đây nhé!

Động từ li hợp là gì?

Động từ li hợp 离合动词 / Líhé dòngcí / được coi là một từ nhằm biểu thị khái niệm hoàn chỉnh cố định. 

Động từ li hợp gồm hai đến 3 âm tiết, trong đó 2 âm tiết có mối quan hệ kết cấu động tân. 

Chúng ta có thể sử dụng Động từ li hợp 离合动词 tách rời, không xuất hiện cùng nhau (gọi là “li”). Tuy nhiên chúng thường được sử dụng như một từ, 2 chữ xuất hiện cạnh nhau (gọi là “hợp”).

Ý nghĩa	Mặt chữ	Phiên âm	Động	Tân
Gặp	见面	/jiànmiàn/	见	面
Một bữa ăn	吃饭	/chīfàn/	吃	饭
Hát	唱歌	/chànggē/	唱	歌
Nhảy	跳舞	/tiàowǔ/	跳	舞
Câu nói đùa	开玩笑	/kāiwánxiào/	开	玩笑

Câu li hợp vốn mang kết cấu động – tân nên phía sau chúng không được mang tân ngữ.

Cấu trúc ngữ pháp của động từ li hợp trong tiếng Trung

Cấu trúc ngữ pháp của động từ li hợp:  AB.

Công thức tách rời: A + Thành phần khác + B.

Thay vì sử dụng:  吃饭 /chīfàn/.

Bạn hãy đặt câu là:

( Bạn đã ăn gì chưa? ).

  饭吃了吗? 

/  Fàn chīle ma /.

=> Xuất hiện liền nhau.

Từ 吃/chī/ và  饭 /fàn/ đã được hoán đổi vị trí với nhau. 

Các bạn có thể viết cụm từ 吃饭 /chīfàn/ dù không đứng cùng nhau, tuy nhiên nghĩa câu văn vẫn được diễn tả đầy đủ. 

( Một ngày ăn hai bữa ).

一天吃了两饭顿。

/   Yītiān chīle liǎng dùn fàn /.

Chú ý: Trái với động từ li hợp, hầu hết các động từ trong tiếng Trung không thể tách rời hoặc sử dụng riêng lẻ. 

Cách sử dụng động từ li hợp trong tiếng Trung

Phía sau không được mang tân ngữ

Đối với loại từ này, vốn chúng mang kết cấu động – tân nên động từ li hợp không mang tân ngữ phía sau chúng. Hãy cùng chúng mình phân tích hai trường hợp sau đây:

• Trường hợp 1: Tân ngữ đặt giữa động từ li hợp

Cấu trúc: A + Tân ngữ +  (的) + B

Ví dụ:

Anh ta tức giận vì cậu.

她 生了你的气。

/ Tā shēng le nǐ de qì /.

Giúp đỡ cô ấy.

帮他的忙。

/ Bāng tā de máng /.

• Trường hợp 2: Tân ngữ đứng trước động từ li hợp kèm giới từ:

Cấu trúc: Giới từ + Tân ngữ + AB

Ví dụ:

Lần này anh ấy sai rồi, anh ấy nên xin lỗi cô ấy.

这次是她错了，她应该向他道歉。

/ Zhè cì shì tā cuòle, tā yīnggāi xiàng tā dàoqiàn /.

Kết hôn với cô ấy.

他跟结婚。

/ Gēn tā jiéhūn /.

Phía trước không dùng bổ ngữ thời lượng

• Trường hợp 1: Bổ ngữ thời lượng đặt giữa động từ li hợp

Chúng được sử dụng nhằm mô tả hành động thực hiện và kéo dài trong khoảng thời gian bao lâu. Một số bổ ngữ thời lượng như: 三个小时, 十年….thường được đặt giữa động từ li hợp. 

Cấu trúc: A (了) + Bổ ngữ + (的+) B

Ví dụ:

Chúng tôi đi dạo được một lúc rồi. 

我们散了一会儿步。

/ Wǒmen sàn le yīhuǐ’r bù /.

Mình đã ăn chúng trong 15 phút.

我了在15分钟内吃的完.

/ Wǒle zài 15 fēnzhōng nèi chī de wán /.

• Trường hợp 2: Bổ ngữ thời lượng đặt sau động từ li hợp

Được sử dụng mô tả động tác đã chấm dứt trong khoảng thời gian, không còn kéo dài thì động từ li hợp sẽ được đặt trước bổ ngữ thời lượng. 

Cấu trúc: AB + Bổ ngữ + (+了)

Ví dụ:

Chị tôi tốt nghiệp bốn năm.

我姐姐四年前毕业了.

/ Wǒ jiějiě sì nián qián bìyèle /.

Mẹ tôi đã đi du lịch bốn năm trước.

我妈妈四年前去旅行了。

/ Wǒ māmā sì nián qián qù lǚxíngle /.

Không thể trực tiếp mang bổ ngữ trình độ 得

Các bạn hãy cùng mình tìm hiểu cụ thể qua bảng sau đây nhé!

	Trường hợp 1	Trường hợp 2
Cấu trúc	Chủ từ + Động từ + Tân ngữ + Động từ + 得 + Bổ ngữ trạng thái	Chủ từ + Tân ngữ + Động từ + 得 + Bổ ngữ trạng thái
Câu gốc Anh ấy hát rất hay. 她唱歌得很好. /Tā chànggē de hěn hǎo./	Anh ấy hát rất hay. 她唱歌唱得很好。 / Tā chàng gē chàng de hěn hǎo /.	Anh ấy hát rất hay. 她歌唱得很好. / Tā gē chàng de hěn hǎo /.

Các trợ động từ thái 着,了, 过 thường đặt giữa hoặc sau động từ li hợp

• Trường hợp 1: động từ mang 了

A + 了 + (Thành phần khác) + B

Dùng để chỉ động tác đã hoàn thành. 

Ví dụ:

Chúng tôi đã đi dạo nửa giờ cùng nhau. 

我们一去起散半了小个时步。

/ Wǒmen yīqǐ qù sànle bàn gè xiǎoshí bù /.

AB + 了

Dùng để biểu thị sự thay đổi của trạng thái.

Ví dụ:

Cô ấy đã mua sắm tại cửa hàng. 

她正在商店里购物。

/ Tā zhèngzài shāngdiàn lǐ gòuwù /

• Trường hợp 2: Không mang động từ 着, 过

Cấu trúc: A + 着 / 过 + B

Ví dụ:

Cô ấy chưa từng khiêu vũ.

她从来没有跳舞。

/ Tā cónglái méiyǒu tiàowǔ /.

Mọi người đang ngủ.

每个人都在睡觉。

/ Měi gèrén dōu zài shuìjiào /.

Từ nghi vấn, bổ ngữ thời lượng đặt giữa động từ li hợp không đặt phía sau

Ví dụ:

Bây là 9 giờ rồi, bạn còn ngủ gì nữa!

你看现在是九点了，还睡什么觉！

/ Nǐ kàn xiànzài shì jiǔ diǎn le, hái shuì shénme jiào! /.

Tuần này bạn tặng ca bao nhiêu lần rồi?

你这星期加几次班了？

/ Nǐ zhè xīngqi jiā jǐ cì bānle? /.

Có thể sử dụng hình thức lặp lại của động từ:

Công thức: AAB

Được sử dụng để biểu thị trạng thái hành động: số lượng ít, mức độ nhẹ, thời gian ngắn,…

Ví dụ:

Bạn thường xuyên nói chuyện phiếm.

你常常聊聊天.

/ Nǐ chángcháng liáo liáotiān /.

Cứu giúp 帮帮忙  / bāng bāng máng/.

Gặp mặt 见见面 / jiàn jiàn miàn/.

Đi dạo  散散步 / sàn sàn bù /.

Một số động từ li hợp thường gặp

STT	Ý nghĩa	Động từ li hợp	Phiên âm
1	Cãi nhau/ Cãi vã	吵架	chǎojià
2	Ca hát	唱歌	chànggē
3	Kỳ nghỉ lễ	放假	fàngjià
4	Đi bộ	散步	sànbù
5	Ký tên	签名	qiānmíng
6	Hẹn hò	约会	yuēhuì
7	Nhượng bộ	让步	ràngbù
8	Đứng lên/ Đứng dậy	起床	qǐchuáng
9	Đá bóng	踢球	tī qiú
10	Đi làm	上班	shàngbān
11	Mạng lưới Internet	上网	shàngwǎng
12	Tan ca/ Tan làm	下班	xiàbān
13	Mưa	下雨	xià yǔ
14	Tai nạn	出事	chūshì
15	Nổi danh/ Nổi tiếng	出名	chūmíng
16	Công tác	出差	chūchāi
17	Chia tay	分手	fēnshǒu
18	Tăng ca/ Làm thêm giờ	加班	jiābān
19	Tức giận	发火	fāhuǒ
20	Mất mát	吃亏	chīkuī
21	Ngạc nhiên	吃惊	chījīng
22	Giúp đỡ	帮忙	bāngmáng
23	Công việc	干活	gàn huó
24	Khai trương	开业	kāiyè
25	Gặp mặt/ Gặp gỡ	开会	kāihuì
26	Bắt đầu	开头	kāitóu
27	Trường học	开学	kāixué
28	Đăng ký	报名	bàomíng
29	Chụp ảnh	拍照	pāizhào
30	Chúc mừng năm mới	拜年	bàinián
31	Cuộc thi	比赛	bǐsài
32	Tốt nghiệp	毕业	bìyè
33	Leo núi	爬山	páshān
34	Tức giận	生气	shēngqì
35	Bệnh / Ốm	生病	shēngbìng
36	Chăm chỉ/ Siêng năng	用功	yònggōng
37	Du học	留学	liúxué
38	Ngủ	睡觉	shuìjiào
39	Ly dị/ Ly hôn	离婚	líhūn
40	Kết hôn	结婚	jiéhūn
41	Kỳ thi	考试	kǎoshì
42	Trò chuyện / Nói chuyện	聊天	liáotiān
43	Gặp mặt	见面	jiànmiàn
44	Nói	讲话	jiǎnghuà
45	Trò chuyện	说话	shuōhuà
46	Xin nghỉ phép	请假	qǐngjià
47	Chạy bộ	跑步	pǎobù
48	Từ chức	辞职	cízhí
49	Năm mới	过年	guònián
50	Di chuyển/ Dịch chuyển	搬家	bānjiā

Trên đây là những kiến thức về động từ li hợp trong tiếng Trung mà chúng mình tìm hiểu được. Hi vọng qua bài viết này, các bạn sẽ hiểu hơn về từ loại này và vận dụng chúng vào việc học tập, cuộc sống một cách tốt hơn. Nếu bạn đang quan tâm đến khóa học tiếng Trung TPHCM thì hãy liên hệ với tiếng Trung Hanzi nhé! Chúc bạn thành công!